Gümrük Vergileri Pratik Bilgiler

GÜMRÜK VERGİSİ KONUSU

Gümrük vergisi ,sınırları belirli bir toprak parçası üzerindeki siyasi gücün egemenlik hakkının bir
göstergesi olarak bu bölgeye dışarıdan getirilen eşya üzerinden alınan bir vergidir.
Dilimizde vergi olarak ifade edilse de Batıl ülkelerde Gümrük hakkı olarak (Gümrük yükü) gibi
terimlerle ifade edilmektedir.
4458 sayılı Gümrük Kanununda Gümrük vergileri isim isim tanımlanmamış Çoğunluk kullanılarak
Gümrük vergileri adı altında çoğul bir tanım yapılmıştır.
Bu duruma göre; İthalat vergileri deyiminden eşyanın ithalatında ödenecek Gümrük vergisi ve
diğer eş etkili vergiler ve mali yükümlülükleri, tarım politikası kapsamında alınacak işlenmiş eşya
üzerinden alınacak diğer mali yükümlülükleri ifade etmektedir.
Gümrük vergisi Eşya üzerinden alınan İthalat rejim kararı ekli listelerinde (I-II-III-IV-V-VI ) sayılı
listelerde yer almaktadır. Gümrük vergileri ile eşya arasında organik bir bağ bulunmaktadır. Eşya
teriminin seçilmesinin nedeni görünmeyen hizmetlerin ithali ithalat vergisi konusuna
girmemektedir. Nedeni? İthalat rejim kararında görünmeyen işlemlerin gümrük vergisi belirtilmeyip
eşya tanımı yapılmıştır.
(Görünmeyen hizmetler Tamir bakım , Teknik Yardım, Dokümantasyon Giderleri olarak sıralanabilir)

İLAVE GÜMRÜK VERGİSİ

İlave Gümrük vergisini Gümrük vergisinden sonra hemen ele almamızın sebebi,İGV ‘nin İthalat
rejim kararına ek kararlar şeklinde yürürlüğe konulmasıdır. Bundan dolayı Gümrük vergisi ile İlave
gümrük vergisi özdeş bir vergidir. Burada Ab ülkelerinden ithalatta Gümrük birliği kapsamı
eşyaların(İşlenmiş tarım ve Sanayi ürünü) Gümrük birliği menşeili olması ve a.tr dolaşım belgesi ile
gelmesi halinde İgv uygulanmaz. Aynı şekilde Türkiye’den Ab ye ihracatlarda’da İgv uygulanmaz.
(Menşe şehadetnamesi olmak üzere geçerlidir)
İlave gümrük vergisi matrahı gümrük kıymeti olduğu için Gümrük kıymeti tespiti iyi yapılmalıdır.
Burada karıştırılan durum cif kıymet her zaman gümrük kıymeti değildir.
İlave gümrük vergisi Gümrük vergileri ile aynı zamanda tahakkuk edilir ve ödenmesi gerekir

KATMA DEĞER VERGİSİ

Gümrük idarelerince tahsil edilen önemli bir gelir kalemi de ithalatta alınan Katma Değer
Vergisidir Halihazırda Gümrüklerce tahsil edilen en büyük gelir kalemi KDV dir. İthalatta Kdv
kanunu uyarınca mal ithalatı yanında Hizmet ithalatıda kdv ye tabidir. Fakat görünmeyen
işlemlerde hizmet ithalatında Gümrük idarelerine beyanname verilmemektedir. Hizmet ithali ile
ilgili Kdv uygulama genel tebliğine göre ikametgahı Türkiyede olmayan fakat yapılan hizmetlerin
Türkiyede faydalanılması halinde kdv tabi olacağı hükmüne bağlanmıştır.( 2 nolu kdv beyannamesi
ile ödenir) Fakat hizmetin yurt dışında faydalanılması halinde kdv ‘ye tabi olmayacağı hükmüne
bağlanmıştır. İthalatta kdv’yi doğuran olay serbest dolaşıma giriş ve kısmi muafiyet (%3 her
ay)suretiyle beyannamenin tescilidir. Diğer rejimlerde kdv teminata bağlanıldığından kdv’yi
doğuran olay gerçekleşmemektedir.

ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ

Gümrük idareleri tarafından tahsil edilen bir diğer gelir kalemi de ithalatta alınan Özel tüketim
vergisidir. Ancak Kdv’den farklı olarak kanunda belirtilen aşamada bir defa tahsil edilir sonraki
işlemlerde Ötv söz konusu değildir. Özellikle I sayılı petrol türevi eşyalar bulunmakta ve Gümrük
idarelerinde tahsili yapılmayıp teminatla ithalatı yapılmaktadır. II sayılı listede motorlu araçlar
bulunmakta( Örneğin X aş motorlu araçlar ticareti yaptığını ve bu listede yer alan eşyanın kayıt ve
tescile tabi olduğunu varsayalım )ve bu verginin tahsili gümrük idaresince tahsil edilmemektedir.
Fakat bireysel Bir motorlu araç ithalatı yapan bir kişi için ötv gümrük idaresine ödenmesi
zorunludur.
III sayılı listede alkollü ve alkolsüz ve tütün ve türün mamülleri yer almaktadır.
IV sayılı listede Lüks tüketim malları dediğimiz havyar vb ve dayanıklı eşyalar yer almaktadır.

TOPLU KONUT FONU

Toplu konut fonu İthalatta TKF olarak tahsil edilen gelir kalemidir.
Hali hazırda ithalat rejim kararında iki tür TKF bulunmaktadır.Bunlardan birincisi IV sayılı liste
balıkçılık ürünleri diğeri ise III sayılı liste kapsamında yer alan işlenmiş tarım ürünleridir.
IV sayılı liste kapsamı balıkçılık ürünleri TKF oransal olarak belirlenmiştir. Burada asıl söz konusu
İthalat rejim kararı III sayılı listede yer alan işlenmiş tarım ürünlerine tatbik edilen fon
uygulamalarıdır. Bu III sayılı listede adlandırılan ayrıca işlenmiş tarım ürünleri bünyesinde
bulundurulan temel tarım ürünlerinin(süt yağı-süt proteini-nişasta-glikoz-sakkaroz-şeker-izoglikoz)
bileşimini gösteren ithalat rejim kararında 1 sayılı ek ve 2 sayılı ek bulunmaktadır. İthalat rejim
kararında III sayılı listede yer alan eşyalar için T1 ve T2 ayrımı yapılmıştır.T1 işareti 3 ncü ülkelere
tatbik edilirken T2 Ab ve Efta ülkelerine tatbik edilmektedir.
Örnek vermek gerekirse T1 olarak vergiler daha yüksek iken T2 kısmında vergiler indirimli
olabilmektedir.

DAMPİNGE KARŞI VERGİ

Bu bölümde Dampinge karşı vergiyi inceleyeceğiz Dampinge karşı vergi bir malın Türkiyeye’ye
ihraç fiyatının dampinge konu mal ile aynı özellikleri taşıyan malın veya benzer eşya özellikleri
taşıyan bir malın normal değerin altında kalması halinde malın normal değeri arasındaki marj
kadar karşılayacak oranda bir vergi uygulamasıdır. Vergiyi doğuran olay 3577 sayılı kanunun 15
maddesinin gümrük mevzuatına yaptığı atıftır. Gümrük kanunu 181 maddeye istinaden Serbest
dolaşıma giriş ve Kısmi muafiyetli geçici ithalat beyannamesinin tescilidir. Dampinge karşı verginin
matrahı CIF bedeli üzerine advolorem (kıymet üzerinden vergiye tabi) kıymetidir.

İHRACATTA TELAFİ EDICİ VERGİ

Gümrük literatüründe iki tip Tev vardır. Burada ihracatta Telafi edici vergiye değineceğiz .Birincisi
ithalatta haksız rekabet mevzuatında ikincisi ise Dahilde işleme rejimi kapsamında işlem görmüş
serbest dolaşımda olmayan eşyanın Avrupa birliği ve Serbest ticaret anlaşması imzaladığımız
ülkelere ihracatta telafi edici vergi alınmaktadır. Telafi edici vergi sadece Dahilde işleme rejimi
şartlı muafiyette oluşmaktadır. Geri ödeme sisteminde gümrük yükümlülüğü doğmaz ve ithalat
vergileri geri verilmez hükmüne amirdir.A.tr dolaşım belgesi Sta kapsamı eşyaların ihracatında
düzenlenecek menşe ispat belgeleri düzenlenebilmesi için telafi edici vergi tahsili
zorunludur. Fakat A.tr veya menşe ispat belgesi düzenlenmek istenmemesi durumunda tev ödemesi
söz konusu olmayacaktır. Telafi edici verginin matrahı örneğin işlem görmüş ürün olarak ihraç
edilen eşyada 10 birim ithal eşyası bulunuyorsa 100 birim ithalat yapılmış ise bunun gümrük
kıymetide 100 dolar olsun tev matrahına 1o dolar alınacak tutar ihracat beyannamesi tescil tarihi
döviz satış kuru kullanılarak işlem tekemmül ettirilecektir. Burada önemli olan husus ithalat
beyannnamesinin tescil tarihindeki kur esas alınmayacaktır.

EK MALİ YÜKÜMLÜLÜK

Ek mali yükümlülülük dayanağı Anayasanın 73 maddesinde vergi ile ilgili hükümler yer
almaktadır. Söz konusu maddede vergi resim harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur
kanunla değiştirilir veya kaldırılır hükmü yer almaktadır. Kanun yazımından’da anlaşılacağı üzere ek
mali yükümlülükler kanunla konulup kaldırılmaktadır. Ek mali yükümlülükler konulması ile ilgili
genel hususlar İthalatta Korunma önlemleri hakkında 2004/7305 sayılı kararla belirlenmiştir. Söz
konusu karar göre bir malın benzer veya doğrudan rakip mallar üreten yerli üreticiler üzerinde
ciddi zarar veya ciddi zarar tehdidi oluşturması durumunda Korunma önlemleri uygulanabilir. Ek
mali yükümlülük matrahını bazı durumlarda Cıf bazı durumlarda Gümrük kıymeti olarak
belirlenebilir.
Bir diğer durum ek mali yükümlülük AB nin tek taraflı vermiş olduğu tavizleri ülkemiz aleyhine
çıkması durumunda telafi edici vergi olarak ek mali yükümlülük tahsil edilir.

TÜTÜN FONU

Tütün fonu hali hazırda tahsil edilmesi 2009/15685 sayılı Bakanlar Kurulu kararına göre Türk
gümrük tarife cetvelinin 2401 pozisyonu altında kalan tütünün ithali fona tabidir. Daha özel
belirtmek gerekirse yaprak tütünün serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması durumunda
ithali fonun konusunu oluşturmaktadır. Bunun dışında 2401 tarife pozisyonu dışında kalan bütün
tütün mamülleri fon uygulamasından muaf değil fakat sıfır olarak uygulanmaktadır. Bununla
beraber yabancı tütün ile yurt içindeki harmanlanmış olan tütünden imal edilmiş Blended
sigaralarının bünyesine giren yabancı tütünün ithali fon miktarı belirlenmiş ve fona tabidir.
Tütün fonunun oran veya tutarı ile ilgili olarak halen yürürlükte bulunan 2016/9461 sayılı Bakanlar
kurulu kararına göre Vve aynı zamanda 2019 yılında tütün fonun miktarı ton başına %0 olarak
belirlenmiştir.

KÜLTÜR FONU

Kültür fonu 5846 sayılı Fikir ve sanat eserleri kanunu uyarınca tahsil edilen bir fondur. Burada
hemen belirtmek gerekir ki fonun tahsilatı gümrük idareleri tarafından yapılmamaktadır. Konuyla
ilgili olarak 5846 sayılı Kanun 44 maddesine göre Her türlü boş video kaseti, ses kaseti, bilgisayar
disketi, Cd, Dvd gibi taşıyıcı materyallar ile fikir ve sanat eserlerinin çoğaltılmasına yarayan her türlü
teknik cihazı ticari amaçla ithal ve imal eden gerçek ve tüzel kişiler İmalat veya ithalat bedeli
üzerinden %3 ‘ü geçmemek üzere Bakanlar Kurulu kararıyla belirlenecek orandaki miktarı keserek
ay içinde topladığı meblağı sonraki ayın yarısına kadar Kültür bakanlığı adına bir ulusal bankada
açılacak özel hesaba yatırmakla mükelleftir. Kanuni olarak belirlenen en yüksek fon oranı %3
tür. Bakanlar kurulu kararında ise fon oranları %0,50 ile % arasında belirlenmiş bulunmaktadır.

KAYNAK KULLANIM DESTEKLEME FONU

Kaynak kullanım destekleme fonunun(KKDF) konusu inceleme alanımızla ilgili olarak ele
alınacaktır. (Keza sadece ithalat işlemlerinde KKDF yoktur bankacılık sisteminde kredilendirme
sisteminde kkdf oluşmaktadır. 88/12944 sayılı kararla Kabul kredili ,vadeli akreditif ve mal mukabili
ödeme şekline göre yapılan ithalatta kararda belirlenmiştir. Burada şunu belirtmekte fayda vardır
KKDF eşya ithalinden değil ithalatta kullanılan belli ödeme şekillerine göre alınan bir fondur. Bu
yönüyle diğer vergi ve fonlardan keskin bir çizgi ile ayrılmıştır. Kaynak kullanım destekleme fonunu
doğuran olay söz konusu hükümde Gümrük beyannamesi tescil tarihindeki gösterge niteliğindeki
TCMB döviz alış kuru esas alınarak mal bedeli üzerinden hesaplanarak tahsil edilir.
Kaynak kullanım destekleme fonu oranı %6 olarak uygulanır.

ÇEVRE KATKI PAYI

Çevre katkı payı 2872 sayılı Çevre kanunu uyarınca tahsil edilen bir devlet geliridir.
Söz konusu pay çevre gelirlerinin takip ve tahsili ile tahsilat karşılığı öngörülen ödeneğin kullanımı
hakkında yönetmelik uyarınca gümrük idarelerince tahsil edilmektedir. Konu ile ilgili olarak 2872
sayılı çevre kanunun 18 maddesi ithaline izin verilen kontrole tabi yakıt ve atıkların cıf bedeli
üzerinden %1 i tahsil edilir. Hurdaların ise cıf bedeli binde 5’i oranında alınacak miktarın ÇKP olarak
tahsil edileceği hükmüne amirdir. Çevre katkı payını doğuran olay Gümrük kanunun 181 maddesi
ithalatta gümrük yükümlülüğü ithalat vergilerine tabi eşyanın serbest dolaşıma girişi için
beyanname tescil tarihinde başlar.

TRT BANDROLÜ

TRT BANDROLÜ 3093 sayılı kanunla ihdas edilen ve radyo veya televizyon yayınlarını alabilen
muhtelif cihazlara bandrol tatbik edilmesi karşılığında tahsil edilen bir devlet geliridir.
6552 sayılı kanunla yolcu beraberi cihaz ithalinin yanında ticari ithalattada gümrük idaresince
bandrol ücretini tahsil yetkisi verilmiştir. Bandrol ticari ithalatta önceden teminatla çekilmesi
uygulaması var iken güncel mevzuatta bu bandrol ücretleri kesin bir şekilde tahsil
edilmektedir. Bandrol ücretini doğrun olay 3093 sayılı kanun 3 ncü maddesinde yer alan bu
cihazları ithal edenlerin serbest dolaşıma giriş beyannamesi tescil edildiği tarihte
ödenmesi zorunludur(Teminatla ithalat mümkün olmayıp Gümrük idaresinde bu ücretler tahsil
edilmektedir) Bandrol ücreti oranı türüne göre %0,01 ila %12 arasında değişmektedir. Ayrıca Trt
gelirleri kanıuna göre bu oranlar topluca veya ayrı ayrı iki katına kadar artırmaya veya kanuni oranı
sıfıra kadar indirmeye Bakanlar kurulu yetkilidir. Bandrol ücreti matrahı Gümrük giriş beyannamesi
(ÖTV VERGİSİ HARİÇ) katma değer vergisi matrahı üzerinden bir defaya mahsus olmak üzere
ücretler tahsil edilir.