Genelleştirilmiş Tercihler sistemi ve Kayıtlı İhracatçı Sistemi (REX)

GENELLEŞTİRİLMİŞ TERCİHLER SİSTEMİ NEDİR?

Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi 1968 yılında Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı’nda, gelişmekte olan ülkelerin sanayi malları ihracatlarını arttırabilmek amacıyla, gelişmiş ülkelerin bu ülkelerden yaptıkları ithalatta belirli bir taviz marjı tanımalarını öngören bir sistem olan Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi’nin (GTS) yürürlüğe konulması kararı alınmıştır. Böylece, gelişmiş ülkeler, gelişmekte olan ülkelerden ithal ettikleri sanayi malları üzerindeki vergilerini “karşılıklılık” esası dışında tek taraflı olarak sıfırlayacak veya indireceklerdir. Bu sayede gelişmekte olan ülkelerin dünya ticaret sisteminde daha fazla yer almalarının sağlanması ve bu ülkelerin pazara giriş koşullarının geliştirilmesi, ihracat gelirlerinin arttırılması ve ekonomik büyümelerinin hızlandırılmasıdır.

GENELLEŞTİRİLMİŞ TERCİHLER SİSTEMİ KAPSAM VE SINIRI

GTS kapsamında Türkiye tarafından uygulanan tercihli tarife uygulamasında ülkeler Gelişme Yolundaki Ülkeler (GYÜ) ve En Az Gelişmiş Ülkeler (EAGÜ) olmak üzere iki farklı gruplandırmaya tabi tutulmuştur. Gelişme yolundaki ülkeler ile en az gelişmiş ülkelere yönelik Türkiye’nin tek taraflı tercihli tarifeleri İthalat Rejim Kararının II ve III sayılı listeler kapsamında GTS menşeli ürünlerin bu ülkeden doğrudan gelmesi halinde tek taraflı olarak, İthalat Rejim Kararı ek listelerde bu ülkeler için taviz sütununda yer alan indirimli gümrük vergisi oranları tatbik edilir.

GTS kapsamında tercihli tarife bazı ürünler için gümrük vergisi oranların indirilmesi diğer bir çok ürünlerde gümrük vergilerinin sıfır olarak tatbik edilmesi şeklinde uygulansa da;
*93 fasıldaki silahlar,
*Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu Anlaşması (AKÇT) ürünler,
*Tarım Ürünleri,
*İthalat Rejim Kararı Ek-4 sayılı listede yayımlanan ‘’Hariç Sektör’’ sütununda kayıtlı ürünler için taviz uygulanmamaktadır.

ÜRÜNLERİN SEVKİYATI / DOĞRUDAN NAKLİYAT

Doğrudan nakliyat kuralı gereği ürünler ihraç ülkesinden ithal ülkesine doğrudan sevk edilmek durumundadır. Ancak bazı durumlarda ihraç ülkesinden sevk edilen bir ürünün, ülkenin coğrafi konumu gereği, üçüncü bir ülke üzerinden geçmek suretiyle ancak nihai ithal ülkesine ulaşması mümkündür. Böyle bir durumda söz konusu ürünlerin geçiş yaptığı ülkede herhangi bir değişikliğe uğramaması gerekmektedir. İşte bunu temin etmek üzere kullanılan yöntemin adı doğrudan nakliyat kuralıdır. Üçüncü bir ülkede transit hükümlerinin ötesinde bekleyen ve orada depolandıktan sonra Türkiye’ye sevk olunan bir eşyanın o ülkede beklediği sırada o ülke gümrük makamlarının gözetiminde olması ve eşyanın iyi halde korunması için yapılması gerekenler dışında başkaca herhangi bir değişikliğe uğramamış olması gerekmektedir. Bu durumun ispatı için Türkiye’de gümrük idaresine eşyaların herhangi bir değişikliğe uğramadıklarını gösteren Certificate Of non-Manipulation belgesinin sunulması gerekmektedir.

GTS MENŞE İSPAT BELGELERİ

Menşe ispatı GTS programının merkezinde yer almaktadır. GTS kapsamında tercihli tarifeden yararlanmak isteyen ülkelerin eşyasının gerçekten de tercihli tarife imkanı tanınan ülke menşeli olduğunun ispat edilmesi gerekmektedir. GTS kapsamında Türkiye tarafından esas alınan menşe ispat belgeleri;
*Form A menşe belgesi
*Fatura Beyanı
*Tedarikçi Beyanı ve Uzun Dönem Tedarikçi Beyanı
*Menşe Beyanı ve REX

KAYITLI İHRACATÇI SİSTEMİ (REX – Registered Exporter System)

REX Sistemi, Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GTS) rejimi kapsamında elektronik veri işleme ve bilgi saklama sistemidir. Sistemin temel amacı; FORM A Menşe Belgesi, EUR.1 Dolaşım Belgesi ve fatura beyanı yerine Menşe Beyanı uygulamasına geçilmesidir. Bu amaçla yetkili idarelerce (gümrük ve dış ticaret müdürlükleri) ihracatçılar sisteme kaydolacaktır.

REX Sistemi 1 Ocak 2017’de AB’de uygulamaya başlanmıştır. Ülkemizde ise 15 Haziran 2019 tarihinden itibaren kademeli olarak uygulanmaya geçilecektir.

Taraflar; AB ülkeleri, Türkiye, İsviçre, Norveç ve Faydalanan Ülkeler (GTS rejimi kapsamındaki ülkeler)

REX Sistemi kapsamında kayıtlı ihracatçı olabilme şartları;
- Türkiye’ye ya da bölgesel kümülasyon kapsamında diğer bir Faydalanan ülkeye ürün ihraç etmek maksadıyla Faydalanan Ülke yetkili makamlarına kaydolan ve o ülkede yerleşik ihracatçılar,
- İkili kümülasyon amacıyla bir Faydalanan Ülkeye Türk menşeli ürün ihraç eden ve Türkiye’de yerleşik ihracatçılar,
- Menşeli ürünleri Avrupa Birliği, İsviçre veya Norveç’e yeniden sevk etmek üzere müfrez menşe beyanında bulunan Türkiye’de yerleşik ihracatçılar.

REX Sisteminin Temel Hedefleri:
- GTS rejimi kapsamında belge düzenleme formalitelerinin azaltılması,
- Faydalanan Ülke ihracatçıları açısından işlemlerin kolaylaştırılması,
- İhracatçı gümrük idareleri açısından belge düzenleme ve onay süreçlerinin devreden kaldırılmasıyla birlikte sadece karşılıklı idari işbirliğine yönelik sağlanması,
- AB’nin yeni STA’larında söz konusu sistemin kullanılması öngörüldüğünden, ülkemizce yeni sisteme entegrasyonun hızlı bir şekilde sağlanması.

REX Sistemine Başvuru:
Başvurular Kayıtlı İhracatçılar Sistemi için oluşturulan aşağıdaki web adresinin başvuru ekranı üzerinden yapılacaktır:

Başvurular Kayıtlı

Doldurulan başvuru formunun iki nüsha çıktısı alınarak ıslak imzalı şekilde Gümrük İdarelerine elden ya da posta yoluyla teslim edilir.

Kayıtlı İhracatçı Sistemine (REX) İlişkin Başvuruları Almaya Yetkili Gümrük İdareleri

Kayıtlı İhracatçı Sistemine (REX) İlişkin Başvuruları Almaya Yetkili Gümrük İdareleri

REX Sisteminde Kimler Menşe Beyanında Bulunabilir;
- Faydalanan Ülkelerdeki İhracatçılar;
- Toplam fatura kıymeti 6000 Euro’yu geçmeyen sevkiyatlar için tüm ihracatçılar,
- Toplam fatura kıymeti 6000 Euro’yu geçen sevkiyatlar için kayıtlı ihracatçılar,
- Menşeli ürünleri AB, İsviçre ya da Norveç’e göndermek amacıyla menşe beyanı düzenlemek isteyen Türkiye’de yerleşik ihracatçılar,
- Menşeli ürünleri Türkiye’ye göndermek amacıyla menşe beyanı düzenlemek isteyen AB, İsviçre ya da Norveç’te yerleşik ihracatçılar

MENŞE BEYANI NEDİR? NASIL YAPILIR?

25.12.2018 / 501 Sayılı karar kapsamında yapılan menşe beyanı menşe ispat belgeleri hükmünde olup, aşağıda belirtildiği şekilde ve Fransızca, İngilizce veya İspanyolca olarak, ihracatçının ve alıcının adı ve tam adresi ile birlikte ürünlerin tanımını içeren herhangi bir ticari belge üzerine yapılır ve beyanın yapıldığı tarih belirtilir . İhracatçının menşe beyanını imzalaması gerekmez. Beyan eşyanın ihracatından sonra da yapılabilir, bu şekilde sonradan yapılan menşe beyanı ürünün serbest dolaşıma girmesi amacıyla gümrük beyannamesinin ibraz edildiği tarihten itibaren en geç 1 yıl içerisinde gümrük idaresine sunulması halinde kabul edilir. Menşe beyanı ihracatı yapan ülke tarafından yapılır. Her bir sevkiyat için ayrı menşe beyanı düzenlenir ve menşe beyanı yapıldığı tarihten itibaren 12 ay geçerli olur.

MENŞE BEYANI FORMATI

Fransızca versiyon:
L’exportateur... (Numéro d ’exportateur enregistré( 2 )’( 3 )’( 4 ) des produits couverts par le présent document déclare que, sauf indication claire du contraire, ces produits ont l’origine préférentielle ... ( 5 ) au sens des règles d’origine du Système des préférences tarifaires généralisées de la Turquie européenne et que le critère d’origine satisfait est... (6)

İngilizce versiyon:
The exporter ... (Number of Registered Exporter (2), (3), (4) of the products covered by this document declares that, except where otherwise clearly indicated, these products are of ... preferential origin (5) according to rules of origin of the Generalised System of Preferences of Turkey and that the origin criterion met is.. (6).

İspanyolca versiyon:
El exportador... (Número de exportador registrado (2), (3), (4) de los productos incluidos en el presente documento declara que, salvo indicación en sentido contrario, estos productos gozan de un origen preferencial ...(5) en el sentido de las normas de origen del Sistema de preferencias generalizado de la Turquia y que el criterio de origen satisfecho es...(6 ).

FARKLLIKLAR, ŞEKLİ HATALAR VE GEÇ İBRAZ HALLERİ

• Menşe beyanı üzerindeki ibareler ile gümrük idarelerine sunulan belgeler arasında bulunan küçük farklılıklar, belgenin eşyalara ait olduğu anlaşıldığı sürece kendiliğinden geçersiz kılınmaz.
• Menşe beyanı metninde beyanın doğruluğuna ilişkin şüphe oluşturmayan bariz maddi hatalar beyanın reddedilmesini gerektirmez.
• Menşe beyanının 12 aylık geçerlilik süre bitiminden sonra sunulması halinde, gecikmenin istisnai durumlardan kaynaklanması halinde belge kabul edilebilir.